Köy Suyu ve Deposu

Köyümüzün içme suyu iki ayrı kaynaktan gelmektedir. Bunlar birleştirilip köyün başında ki depoda toplanarak evlere dağıtılmıştır.

İlk Köy Suyu: 1968 yılında Karageriş Ormaının Kuşkara bölgesi, Doğucalı Yaylası altından su getirme çalışmaları başladı. Yaklaşık köyümüze kadar 3 kilometre uzunlağunda ve 1 ila 1,25 metre derinliğinde çukurlar kazma ve kürekle kazılarak su yolu açıldı. Çok zahmetli geçen kazı çalışmalarında köylü, özellikle köyün gençleri İlyas Kavukcu, Yaşar Balta, Ali Ziya Kavukcu ve Selahattin Aslan büyük gayretle yaz - kış demeden başka köylerden katılanlarla birlikte imece usulü çalıştılar. İki sene süren kazılar sonunda açılan su yoluna sağlam plastik su boruları döşendi, nihayet 1970 yılında su, köyümüze ulaştı. Gelen su köyün başında ikiye ayrılarak biri cami önündeki YSE deposuna, diğeri karşı geçede ki ikinci YSE deposuna verilerek akıtıldı.

1970 yılında dönemin muhtarı Hasan Sevimoğlu’nun müracaatı ile su borularını ücretsiz devlet karşılamış, iki geçeye de su depolarını yaptırmıştır. Suyun başı ikibuçuk metre derinliğinde otuz santimetre genişliğinde ve üçgen şeklinde yapıldı. Buradan hemen 4-5 metre ileriye 1x1x1,5 metre ebatlarında küçük bir depo inşa edilerek orada toplanan su köye geldi. „yeraltı kaynak çam ormanı suyu“ olarak içimi gayet güzeldir.

İkinci Köy Suyu: 1989 yılında Kiseköy yaylası karşısı, Karageriş Ormanı, Eyneğin altındaki Bataklık çeveresinden çıkan kaynak suyu Süleyman Kavukcu tarafından köye getirildi. Ilk su maslağına 3 km köye ise 6 km uzaklıkta olan bu suyu getirmek için kepçe ve kazmalarla eziyetli bir çalışma yapıldı. Ortalama 1,0 m ile 0,80 m derindiğinde kazılarak açılan 3 km' lik su yoluna Pimaş Plastik su boruları döşendi. Bu su ilk suyun çıktığı Kuşkara daki su maslağına ilave edildi. Iki ana suyun birleştiği bu ana maslak betondan yapıldı ve yaklaşık bir metrekare büyüklüğündedir. Böylece köye yetersiz gelen suyun miktarı artırıldı. Su yollarını kontrol etmek için belirli aralıklarla suyun geçtiği yerlere üç adet Maslak konuldu.

Üçüncü Köy Suyu: (Sondaj Kuyusu) Hüseyin Kavukcu’nun muhtarlık döneminde köyün içme suyunu sağlayan bir de sondaj kuyusu vurulmuştur. Yaz aylarında yukarı dağdan gelen sular azalmakta harcama ise artmaktadır. Böylece ilave su kaynaklarına ihtiyaç duyuldu. 2014 yılının Ekim ayında Sinop Sular İdaresi Müdürü İrfan Dinder talep üzerine Şaban Tokmak isimli kuyu kazıcıyı köyümüze yolladı. Sondaj yapılmasına karar verilen orman evinin önündeki kirenlik bölgesine genişçe bir yol açıldı. Önce, Ömer Ağanın Kuyusu’nun yeri kazılmak istendi. Suyunun az olduğu kanaatine varılarak ordan vazgeçildi.

Bir eketirik mühendisine kuyuyu çalıştıracak elektiriğin temini için elektirik trafosu plan ve projesi çizdirilip Sinop‘ta tasdik ettirildi. Demir, çimento, kum gibi malzemelerin tedariki ve işlemleri Hüseyin Kavukcu tarafından yapıldı. Sondaj için harcanan elektirik Bayram Aslan’ın evinden alındı, ustaları Zekeriya Özcan evinde misafir etti. Emine Karasakal kuyunun sondaj masraflarını üstlendi. Kazının ilk 40 matrasende az su bulunmuş, verimi artırmak için 70 metreye kadar inilmiş ve buradan çok verimli, bol su çıkmıştır. Kaynağın etrafı beton duvar ile çevrildi. Çıkan su, elektirik trafosu çalıştırılark döşenmiş 40’lık boru düzeneğinden köyün başındaki ana depoya pompalandı. Su kullanımı sonunda hiçbir azalma olmadığı gibi, yaz aylarında bir can damarı görevi yapmaktadır.

Su Deposu: Köye gelen su kaynaklarının ikiye çıkması ile arttığı için bunun bir depoda toplanması gerekiyordu, aksi halde ihtiyaç fazlası su boşa gidecekti. Bu amaçla 1995 yılında Ahmet Karasakal'ın önderliğinde, Belediyenin kum ve kepçe ihtiyacını karşılaması, köylülerin çalışması ile köybaşına büyükçe bir su deposu yapıldı. Tamamen toprağa gömülü olarak insaa edilen depo beton olup içi iki bölümden oluşmaktadır.

Üç kaynaktan gelen sular depada toplandı. Oradan Orman evinin önüne kadar ana su borusu çekilerek küçük bir maslak yapılarak oraya vana yerleştirildi. Burdan her iki geçeye iki ayrı su hattı çekildi. Ilk su hattı kirenlikten aşağı kuyuların yanından köy içi yol üzerinden Satılmış Dağcının evinin önüne kadar geltirlidi. Ikinci Su hattı köy içi yol boyu döşenerek Raşit Sevimoğlu'nun evinin önüne kadar getirildi. Her iki geçedeki evler bu ana borulardan evlerine su çektiler.

Deponun hacmi yaklaşık 200 - 220 ton cevarındadır. Uzunluğu 10 metre, genişliği 8 metre, derinliği ise 3 metredir. Dağlardan gelen su zamanla beraberinde getirdiği pislik ve çamurla kirlenir bulanık akmaya başlar. Bu durumda deponun suyu boşaltılarak temizlenip, yıkanır ve tekrar hizmete sunulur. Kireçli olan suyun bakteri ve virüslerden arınması için içerisinde az miktarda klor da dökülür

YSE Depaları: Yol Su Elektirik (YSE) Köy Hizmetleri tarafından 1970 yılında hem cami önüne hem de karşı geçeye iki adet 3,5 tonluk beton depo yapıldı. Bütün malzemeleri ve masrafları devlet karşıladı. Köye getirilen ilk su köyün başında ikiye bölünerek her iki geçedeki bu depolara verildi. Köylü yıllarca su ihtiyaçlarını bu depolardan taşıyarak karşıladılar. Cami karşısındaki deponun yanına 1976 yılında Karasakal'lar tarafından bir oluk yaptırılıp deponun müsluğu iptal edilerek suyu buraya verildi.

Günümüzde ise ana depo dolunca taşan sular her iki geçedeki bu depolara gelmekte, ordan çeşme ve oluğa akarak halen köylüye hizmet vermektedir. Cami cemaati abdest alma ihtiyaçını bu çeşmelerden karşılamaktadır. Günümüzde bakımsız bir halde olan depolar yavaştan yılıkmaya yüz tutmuştur.

Şu anda su kaynaklarından yeterince su gelmekte ve depoyu doldurmakta, köylü ihtiyacını rahtça görmektedir, fakat yaz aylarında havaların ısınması, gelenlerin çok olması ve bağ-bahçe sulanması sebebiyle su sıkıntısı çekilmektedir. Suyun içimi normaldır fakat bünyesinde aşırı oranda kireç vardır. Suyun henüz evlere getirilmediği dönemlerde, kadınlar büyük zorluklarla kuyulardan, oluklardan sırtlarında yayık ve helkelerle su taşırlardı. İçme suyu için sular, ağaçtan yapılmış evin bir köşesindeki oluklarda saklanırdı. Su kaynakları sınırlı olduğu için ihtiyaca yeterince cevap veremezdi.

Hayır sahibi köylülein açtırdığı kuyular kazma ve kürekle yaklaşık 1.80 m ile 2.00 m genişliğinde zahmetli bir çalışma ile eşilir. Derinlikleri suyun çıkışına, zeminin sertliğine göre 10 ila 25 m'ye kadar ulaşır. Kuyu derinleştikçe çalışan ustanın beline bir ip bağlanır ve "Dolap" adı verilen bir çıkrıkla kuyuya salınır. Yine Dolap çıkrığının ipine bağlanan bir sepetle kuyudan kazılan enkaz yukarı çekilir. Özel beceri ve marifeti gerektiren bu kazı işlemi oldukça yorucudur.

Yaklaşık bir ayda bitirilen kuyuların içi 30 - 40 cm kalınlığında taş duvarla dipten üst düzeye kadar örülür. Böylece kuyunun iç çapı 0,80 ila 1.00 metredir. Kuyunun yüzeyine dört köşe beton korkuluk yapılır, üzerine emniyet için bir kapak, su çekmek için zincire bağlı bir kova asılır. Kuyuyu açtıran tüm masrafı karşıladığı için kuyular onların ismiyle anılır.

Kuyular zamanla çamur, toprak, taş, kurbağa atığı ile pislenir ve dibi dolarak sığlaşır. Senede bir kere suların azalıp çekildiği eylül ve ekim aylarında kuyuların bu pisliği temizlenir. Bir kişi kuyunun yan duvarlarından tutanarak dibe kadar iner. Oradaki taş, çamur ve pislikler kovalarla yukarı taşınır, aynı zamandan bütün yan duvarlarda yıkanarak temizlenir. Köylünün sırtında yayıkla su taşıdığı ilk kuyular Nazif’in Kuyusu ve Galacoğün Kuyusu’dur.

Köyümüzde kuyu açan ustalar şunlardır:

• Hasan Kavukcu
• Selahattin Kavukcu
• Bayram Aslan
• Kadir Aslan

Türk insanının su kuyusu ve oluk yaptırmaları güzel bir gelenek olarak günümüze kadar gelmiştir. Bunun birçok örneğini köyümüzde de görmek mümkündür. Hayırsever ve maddi imkanı olanlar gerek köyün içinde gerekse köyün civarında su çıkan yerlere çeşitli büyüklükte ve derinlikte kuyular açmışlar ve uzaklardan su getittirerek köy içine veya çevresine su olukları yaptırmışlardır. İlk zamanlar su olukları kalın çam veya meşe ağaçları oyularak yapılmış, ortası delinen ağaçlar da su borusu olarak kullanılmıştır. Daha sonra ağaç oluklar yerini betondan yapılan oluklara bırakmışır. Evlere sular çekilmeden önce köylü su ihtiyacını bu kuyu ve oluklardan kovalarla veya yayıklarla taşıyarak karşılamışlardır.

2021 yılında Emine Karasakal'ın gayret ve maddi desteği ile Eslik'ten çıkan su, Eslik başından yolu biraz daha uygun ve elverişli olduğu için Esliğe indirilip Akman'ın kaşından aşırılark köyün başına Köklüyer'e yapılan büyükçe oluğa akıtıldı. Oluk dolduğunda bir vana ile fazla suyun köy su deposunada akıtılması sağlandı. Içimi normaldir. Etrafı açık, düz ve yeşildir. 2022 yılında yapılan kamelya ile piknik alanı olarakta kullanılmaktadır.

Hamide Karasakal'ın çabaları ve maddi desteğiyle, 2021 yılında Eslik Deresi'nden çıkan su, buradan orman lık alandan geçirilerek Eslik'e indirildi. Yol düzenlemesi için Akman'ın tepeyi aşması düşünüldü, ancak su aşağıda kaldığı için tepeyi aşamadı ve köye getirilemedi. Bu nedenle, daha önce meyve bahçesi olarak kullanılan 'aşların içi' adı verilen bölgeye bir oluk yapılarak su oraya aktarıldı. Suyu bol ve içimi lezzetlidir.

Adnan Aslan ve eşi Sevgi Aslan’ın hayratı olak yaptırılan oluğun suyu, 2020 senesinde Adnan Aslan'ın gayreti ve maddi desteği ile Eslik başından geti-rildi.
Yol üzerinden Akman‘ın Kaşa geldi ve orada gövez you üzerine yapılan oldukça büyük bir oluğa su akıtıldı. Kış ve bahar aylarında bol olan suyu, yaz aylarında az miktarda akmaktadır.

Akmanın Kaş'da bulunan Hülüğün oluğunun suyunun başı ve maslağı yüz metre yukarıda olup, su oluğa tahta borularla getirilmiştir. Ilk hali ağaç olan oluk, Ahmet Kavukcu'nun malzemelerini alması ile, Mustafa Kavukcu ve Hasan Kavukcu tarafından 09.09.1996 yılında ağaç oluk iptal edilerek yerine betondan yenisi yapılmıştır, tahta olan borular ise plastik boru ile değiştirilmiştir. Kavukcu ailesinin bir hayratı olan oluk, yaklaşık yüz yıllık bir geçmişe sahiptir, yeri ise bir kez değiştirilmiştir. Hiç kesilmeden devamlı aktığı gibi, suyunun tadı da gayet güzeldir.

Köyün su deposunun bulunduğu yerin hemen altına, kirenlik mevkinin üst tarafına muhtar Muharrem Yaşar'ın görev zamanında 30.08.2006 yılında betondan inşaa edilmiştir. Oluk ve su maslağı, Bayram Aslan'ın ustalığında ve köylünün gayreti ile yapılmıştır. Oluğun yapılış amacı; Camide abdest almak ve tuvalette kullanmak için gelen suyun küçük deposu dolunca artan fazla su döşenen boru ile bu oluğa akıtılmaktadır.

Eslik Mezarlığı’nın biraz yukarısında orman yolu kenarında bulunur. Ilk olarak tahtadan ve orman içinde yapıldı. Daha sonra 03.2015 yılında betondan inşa edildi, ancak kısa sürede yıkıldı. Bunun üzerine, 03.04.2017 yılında Osman Sevimoğlu’nun oğlu Hasan Sevimoğlu tarafından tekrar betondan yaptırıldı. Birkaç metre uzaklıkta orman içinden gelen su, uyuz hastalığına iyi geldiği düşünüldüğü için “uyuz suyu” denilmiş ve yıllarca bu niyetle içilmiştir

1930’lu yıllarda köyümüzün ilk oluğu olarak aşağı derede tahtadan yapılmıştır. Suyu, hemen üst tarafta 50 metre uzaktan, Satılmış Dağcı’nın evinin altındaki ceviz ağacının yanından gelmektedir. 1963 yılında köylü elbirliği ile Asarcıklı bir ustaya oluğu betondan yaptırdı. Oldukça uzun ve iki bölmeden oluşuan oluk. İçme suyu, köy hayvanlarının sulanması ve öğlen vakitlerende koşu hayvanları da yıllarca bu oluktan sulandılar. Suyu, oluğu dolduracak yeterliliktedir. Günümüzde ise çok zayıf akmaktadır. Etrafı bakımsız ve bataklık halinde, oluk ise yıkılmaya yüztutmuştur. Aynı yıl Ömer’in kuyusunun yanına dere içinine “Yukarı Oluk” yapılmıştır.

Eski YSE su deposunun yanına, karşı geçe sakinleri is- temeyince 1976 yılında Osman kızı Fadime Karasakal tarafından caminin önüne beton bir oluk yaptırıldı. Köye getirilen su bu oluğa verildi. Daha sonra köyün başına yapılan büyük su deposu dolunca artan fazla su tahliyeden YSE deposuna, oradan fazlası da yine oluğun çeşmesine aktarıldı. YSE deposu iptal edilince, dolan büyük deponun tahliye suyu direk olarak oluğun çeşmesine baglandı. Bahar ve bol yağışlı aylarda su devamlı akmaktadır. Oluğu olmayan YSE su deposu hayvan sulamaya imkan vermemesi, bu oluğun önemini de artırmıştır.

• Selimin Olugu
• Karapinar Olugu
• Hülügün Olugu
• Fadime Karasakalin Olugu
• Kirenlik Deresi Köy Olugu
• Yukari Derenin Olugu
• Emine Karasakalin Olugu
• Uyuzsuyu Olugu
• Haci Muratin Olgu
• Guglek Olugu
• Ömerin Olugu
• Daslikderesi Olugu
• Asagi Derenin Olugu
• Adnan Aslanin Olugu
• Hamide Karasakalin Olugu
• Su Deposu Alti Olugu

1950 ve 1960 lı yıllarda köyümüzde büyük ölçüde su darlığı vardı. Mevcut kuyu ve oluklar su ihtiyacını karşılamıyordu. Su bulabilmek için köy kadınları adeta birbiri ile yarışıyordu. Evlerde içecek su kalmamış, kuyular nerdeyse kurumuştu. Artık geceleri dahi uyumuyor sabah ezanından önce karanlıkta, gece yarısı kuyulara gidiyor bir helkek su alabilmek için gayret ediliyordu. Derin kuyulara inip dibindeki az su birikintileri tasla helkeğe doldurarak yukarı çıkarılıyor. Biriken su, yayıklarla sırtlarda eve taşınıyordu. Köye 4-5 km uzaktaki Guğlek’den bile su getirirlerdi. Küçük çocuklarda büyük yayıklarla bu işe dahildiler. İçme suyu, Ömerin ve Galecoğünün kuyusundan, çamaşır suyu ise Kiseköylünün kuyusundan alınırdı.

Patlayan Su Borusu Tamiri

Güncellendi: 13.02.2024